مطالعات مفهومی ایمنی

مخاطرات، زمینه‎های بالقوه و بعضا پنهان بروز حوادث در صنایع مختلف هستند. علیرغم توسعه فناوری در صنایع مختلف و تلاش در راستای کاهش نرخ بروز حوادث، رخدادهای متعددی در سطح دنیا به وقوع می‎پیوندد. توجه به آمار در خصوص حوادث رخداده تا حدودی اهمیت توجه به مسائل ایمنی را مطرح می کند.

براساس گزارش سایت ایمنی فرایندهای شیمیایی آمریکا بیش از ۱۴۰ حادثه در سال ۲۰۱۸ رخ داده است. این حوادث طیف وسیعی از صنایع را از جمله صنایع سنگین، صنایع فرایندی، دارویی، آب و فاضلاب شامل می شود و حوادثی از قبیل انتشار گاز سمی، نشت گاز اشتعال پذیر، آتش سوزی، انفجار، رهایش حجم زیادی از آلاینده‎ها به خاک، آب و هوا را در بر می گیرد.

پیامدهای مستقیم این حوادث کشته شدن ۴ نفر، زخمی و بستری شدن ده‎ها نفر، تخلیه کامل تاسیسات و مناطق اطراف و آلودگی زیست محیطی بوده است. این حوادث هزینه‎های سنگینی را بر افراد، شرکت‎ها و محیط زیست تحمیل می‎نمایند. آمار ذکر شده تنها مربوط به بخشی از حوادث سال ۲۰۱۸ می باشد که توسط رسانه‎ها منتشر شده و قطعا به دلیل وجود محدودیت ها در برخی کشورها تعداد این حوادث بیش از این رقم است.

با مرور بر روند تکاملی سیستم‎‎های ایمنی و محافظت در برابر حوادث سه گام بزرگ و اصلی مشخص می‎شود:

گام اول: ایمنی در مرحله طراحی و براساس استانداردها

گام دوم: ایمنی در سیستم‎های مدیریتی (رویکرد سیستماتیک)

گام سوم: فرهنگ ایمنی (رویکرد پویشگرایانه) درارتقاء و بهبود سطح ایمنی

می‎توان گفت که هر چه نگرش ایمنی در صنایع سیستماتیک، پویشگرایانه و در مراحل پیشین توسعه طرح باشد احتمال وقوع حوادث به طرز قابل توجهی کاهش می‎یابد. هم چنین امکان کاهش ریسک در واحدهای فرایندی در مراحل اولیه (به ویژه طراحی مفهومی) نسبت به مراحل بعدی (طراحی تفصیلی، خرید و نصب) بیشتر می باشد. هزینه های مربوط به کاهش ریسک در مرحله طراحی مفهومی بسیار پایین تر خواهد بود.

شرکت پیشگامان طراحی مفهومی با تمرکز بر مسائل در حوزه‌ی طراحی مفهومی و پایه بر این باور است که فرایند و ایمنی دو زمینه‌ی حائز اهمیت در مرحله طراحی مفهومی می‎باشند. بنابراین در کنار خدمات طراحی پایه و مفهومی فرایند، خدمات ایمنی فرایند را با کیفیت و دقت بالا ارائه می‎کند.

هدف مطالعات مفهومی ایمنی، بررسی مخاطرات موجود در مرحله طراحی مفهومی است و خروجی آن مجموعه اقداماتی است که باعث کاهش سطح ریسک فرایند خواهد شد. در واقع گزارشی که در پایان انجام این مطالعات تهیه می شود بایستی شامل مخاطرات عمده مرتبط با بخش های فرایندی و ابزارهای مورد نیاز برای پیشگیری و کنترل آنها باشد.

رویکرد ریسک محور در طراحی باعث می شود تا طراحی در مسیر صحیحی قرار بگیرد. در این مطالعات مفاهیم به کار گرفته شده در طراحی مفهومی بررسی می شود و مخاطرات عمده و اصلی که افراد، محیط زیست و دارایی های را به خطر می اندازد، شناسایی می شوند. در گام بعدی مفاهیم و ابزارهای اصلی که بایستی برای مقابله با مخاطرات شناسایی شده مورد استفاده قرار گیرد، بررسی و پیشنهاد می شود. با توجه به اینکه این مطالعات در مرحله طراحی مفهومی انجام می شود تمرکز اصلی آن بر روی شناسایی مخاطرات عمده که بر روی مفاهیم طراحی و ریسک واحد تاثیر بسزائی خواهد داشت می‎باشد و لذا پس از شناسایی مخاطرات فرایندی ارزیابی ریسک با هدف غربالگری مخاطرات صورت می پذیرد. مدت زمان انجام این مطالعات بین ۱ الی ۲ ماه است.